Allemaal uniek

Varen in een boot van hetzelfde merk of van dezelfde werf schept een band. Veel bootmerken kennen dan ook hun eigen vereniging van eigenaren. In de rubriek Watermerk brengen we deze merkenclubs onder de aandacht. Deze maand hebben we een ‘Watermerk Special’ over de Feadship Heritage Fleet, ongetwijfeld de meest diverse merkenclub die Nederland rijk is.

Door Jolanda Teering

Na de Tweede Wereldoorlog stond het hele leven in Europa in het teken van de wederopbouw, er was nauwelijks een Europese markt voor de jachtbouw. Om deze sector te stimuleren stelde de overheid subsidies beschikbaar om andere markten aan te boren. Op een koude novemberavond in 1949, in De Roode Leeuw in Amsterdam, sloten zeven toen nog kleine jachtwerven en een scheepsarchitect een samenwerkingsverband onder de naam First Export Association of Dutch Shipbuilders (Feadship) met als doel samen de Amerikaanse markt te veroveren. E.G. Van de Stadt, Nicolaas Witsen & Vis, G. de Vries Lentsch, H.P. Akerboom, C. Van Lent en Zonen, Gebr. de Vries en De Voogt scheepsarchitecten namen in de oorspronkelijke statuten van Feadship op: “To promote the export of luxury craft to the United States of America.” De eerste drie schepen gebouwd door Feadship maakten een glansrijk debuut op de New York Boat Show van 1951, de Amerikanen waren onder de indruk van de hoge kwaliteit van de Nederlandse stalen jachten. Nog hetzelfde voorjaar volgde de eerste bestelling. Een hoogtepunt werd de bekroning van de ruim 16 meter lange ‘Capri’ tot Koningin van de New York Boat Show van 1953.

Ieder schip dat bij Feadship van stapel liep was uniek, gebouwd in opdracht van een opdrachtgever en ‘built to purpose’. Ook enkele casco’s die in serie werden gebouwd, kregen in het verdere proces een maatwerk afbouw en styling. Toch waren er qua uiterlijk veel overeenkomsten tussen de vroegere Feadships. Bijna zonder uitzondering kenmerkten ze zich door klassieke scheepse vormen, een stalen romp met waaiersteven en strak gelakt houtwerk in de opbouw en aan dek. Schepen die uit liefde soms decennialang bij eerste eigenaren in de familie zijn gebleven. Door de jaren heen zijn de Feadships flink gegroeid tot het formaat megajacht. Onveranderd zijn het vakmanschap, de hoge kwaliteit van de afwerking, het oog voor detail, de luxe en het comfort aan boord. Feadship mag zich dan ook tot een van de meest prestigieuze jachtbouwers in de wereld rekenen. Het samenwerkingsverband bestaat sinds 1968 uit drie partijen: Koninklijke De Vries Scheepsbouw, Royal Van Lent Shipyard en De Voogt Naval Architects.

Nog maar elf jaar geleden werd de Feadship Heritage Fleet (FHF) opgericht. Arthur van Berge Henegouwen, bestuurslid en een van de oprichters van FHF, vertelt: “Destijds, in de winter, lag mijn eigen schip de ‘Ammerland’, gebouwd in 1966 door Van Lent, in een botenhuis en daar lagen meer oude Feadships. Ik ben zelf een van de nazaten van Van Lent en op dat moment maakte ik deel uit van de directie van Feadship. In dat botenhuis sprak ik met eigenaren van oude Van Lent boten. Daar ontstond het idee om een club te starten van Van Lent eigenaren. We wisselden contactgegevens uit, maar het idee bleef nog even liggen. Een jaar later, tijdens een Feadship-bijeenkomst, sprak ik erover met Henk de Vries en in dat gesprek werd het idee van de Feadship Heritage Fleet geboren. We betrokken onder andere Rory Brooks, een creatieve Engelsman en eigenaar van de ‘Heavenly Daze’, bij het idee en zo startte de Fleet in het voorjaar van 2013. De oprichting vond, net als de oprichting destijds van Feadship, plaats in De Roode Leeuw in Amsterdam. We hadden de ambitie om 25 tot 30 Feadship eigenaren bij elkaar te krijgen.”

In het begin was het best lastig om nieuwe leden bij de club te krijgen, er moest worden opgebokst tegen het imago van het grote geld en de grote boten. Het nieuwbakken bestuur ging aan de slag om dit beeld bij te stellen. Zo werd Wim van Kampen, varend in de ‘slechts’ 10,50 meter lange ‘New Wave’, bij de club betrokken. Wim herinnert zich het eerste contact als de dag van gisteren: “Ik lag met mijn boot in de winterstalling toen Arthur zijn Ammerland ernaast legde. We raakten aan de praat en al snel werd mij gevraagd of ik de FHF mee wilde gaan trekken. Ja natuurlijk! Inmiddels ben ik enkele jaren voorzitter. We hebben ons echt gericht op de mensen in de club, gezelligheid voorop. We zijn allemaal trots op onze mooie klassieke boten, klein of groot, dat doet er niet toe. Het is allemaal varend erfgoed en dat willen laten zien en onderhouden en ‘van nu’ maken. We kijken dus graag bij elkaar aan boord en wisselen vragen en verhalen uit. We zijn een vriendenclub geworden, met inmiddels ongeveer 80 leden, en hebben veel contact met elkaar.”

De FHF is steeds op zoek naar nieuwe leden. Hun verhalen vormen de puzzelstukjes uit de rijke geschiedenis en de nalatenschap van Feadship. Om lid te kunnen worden van de club dient een Feadship minimaal 30 jaar oud te zijn en gebouwd door een van de drie huidige Feadship-partners. Ook boten van de werven die deel hebben uitgemaakt van Feadship, en die gebouwd zijn in de periode dat ze deel uitmaakten van deze samenwerking, kunnen lid worden van de FHF. De oudste en een van de kleinste boten binnen de FHF is de ‘Miloke’ die in 1932 werd opgeleverd en recent door De Vries Scheepsbouw is gekocht ten behoeve van een restauratieproject voor leerlingen om het vak te leren. Het bootje vaart nu 100 procent elektrisch (zie Motorboot 9-2019). Iets jonger is de ‘Zephyr’ uit 1939. Bij de restauratie heeft de focus gelegen op het behoud van de klassieke, legendarische uitstraling en het toevoegen van bruikbare verbeteringen (zie Motorboot 12-2019). Een veel jonger schip dat lid is van FHF is bijvoorbeeld de ‘Odalisque’ uit 1973, recent op eigen kiel vanuit de VS naar Nederland gevaren voor een facelift. Het jongste lid is op dit moment de ‘Endless Summer’ die in 1991 van stapel liep en een deel van het historische interieur van een van haar voorgangers kreeg ingebouwd. Het is maar een greep uit de vele schepen die lid zijn van de FHF en ieder jaar kan weer een volgende lichting ‘nieuwe klassiekers’ lid worden.

Iedere aanmelding bij de FHF wordt voorgelegd aan de historische commissie die de club in 2016 in het leven heeft geroepen. De commissie heeft de belangrijke taak om het archief van de historische vloot zo volledig mogelijk te maken, te actualiseren en in woord en beeld te ontsluiten voor toekomstige generaties. Het archief van jachtbouwer De Vries was altijd goed ingericht, het archief van Van Lent heeft enkele witte vlekken. De werf is zelf ook gestart met een project om zoveel mogelijk informatie bijeen te krijgen met gebruikmaking van onder andere maritieme museumregisters.

De FHF maakt gretig gebruik van kennis die nu nog beschikbaar is in hoofden van nazaten en oud-werknemers van de werven door hen te betrekken bij de historische commissie van het FHF. Nieuwe leden worden met open armen ontvangen bij de club, omdat ieder nieuw lid weer toegang kan bieden tot nieuwe informatie. Arthur: “De ervaring heeft bovendien geleerd dat mensen het zelf ook heel bijzonder vinden om deel uit te maken van een gezamenlijke maritieme geschiedenis, onze leden zijn hier stuk voor stuk trots op.”

Zo’n diverse vloot duidt ook op een zeer diverse groep eigenaren. Ongeveer tweederde van de leden van de FHF is Nederlands en vaart ook in Nederland of ons omringende landen en kustwateren. Zij bezitten vaak een klassieke Feadship tot ongeveer 18 meter, hoewel veel boten zelfs onder de 12 meter blijven. Deze leden varen zelf met hun eigen boot, doen ook een deel van het onderhoud zelf danwel sparen ervoor om het onderhoud te laten uitvoeren. Het is een groep gewone mensen die enorm veel plezier beleven aan hun boot en op het water. Daarnaast kent de FHF een groep leden, vaak internationaal, die beschikken over een groter jacht van Feadship. Soms ook een klassiek schip, soms juist een moderner jacht, maar altijd varend met bemanning en al dan niet beschikbaar om te charteren, bijvoorbeeld in de Caraïben of op de Middellandse Zee. Deze eigenaren maken graag deel uit van de FHF, ze stellen de kennis over hun schip beschikbaar en halen, omgekeerd, kennis op voor bijvoorbeeld het onderhoud of een refit van het schip. “Daarnaast waardeert iedereen het onderlinge contact en is nieuwsgierig naar elkaars verhalen”, laat Arthur weten. “In de basis communiceren we binnen het FHF in het Engels, bijvoorbeeld op onze website en in de Heritage World, onze jaarlijkse krant met achtergrondverhalen. En we hebben een Whatsapp-groep, een Instagramaccount en Facebookpagina waarop regelmatig gepost wordt, bijvoorbeeld over technische vragen of vaartochten. Dat gebeurt afwisselend in het Engels en Nederlands, net hoe het uitkomt. Op de een of andere manier belandt de juiste informatie altijd weer op de juiste plek.”

Het is soms een uitdaging om de verschillende doelgroepen binnen het FHF te bedienen. “Maar we komen er altijd wel uit”, zegt Wim glimlachend. “Wij organiseren ontmoetingen, onze zogenaamde rendezvous, in binnen- en buitenland. In Nederland organiseren we vaartochten met een hapje en een drankje en een gezamenlijke activiteit. Het leukst is altijd om elkaar weer te zien en bij elkaar aan boord te kijken. Onze internationale leden zijn hier ook voor uitgenodigd, als zij aansluiten is dat vaak zonder boot. Alle leden zijn gastheer of gastvrouw van de club. We creëren altijd een plek voor de leden die zonder boot aansluiten bij een activiteit, zij kunnen dus gewoon meevaren. Enkele buitenlandse leden waren zo enthousiast over onze vaartochten dat ze een tweede, kleinere Feadship hebben gekocht om er in Nederland mee te kunnen varen. Haha!” Naast vaartochten organiseert de FHF in Nederland ook werf- en bedrijfsbezoeken en de FHF maakt onderdeel uit van Sail Amsterdam. “Die kon in 2020 helaas niet doorgaan en we kijken enorm uit naar 2025, dan hopen we tijdens de Sail weer voor het Muziektheater te kunnen liggen.”

De FHF organiseert ook internationale activiteiten. Arthur haalt mooie herinneringen op aan het bezoek aan de Historische Grand Prix in Monaco in 2018. “Ongeveer 35 leden van de FHF hebben zich vergaapt aan de klassieke auto’s die hun weg baanden door Monaco, twee weken voorafgaand aan de reguliere Grand Prix. In dit geval werden ze warm ontvangen op vier prachtige klassieke Feadship jachten die de Med als thuisbasis hebben. We hebben geprobeerd ook een FHF evenement te organiseren in de VS, vanwege onze roots daar en omdat we graag ook meer leden vanuit de VS verwelkomen, maar dat hebben we door corona moeten afblazen en krijgt nog een vervolg. Uiteraard zijn we aanwezig bij de internationale boatshows waar Feadship ook aan deelneemt. We zijn hier altijd uitgenodigd voor een diner en side events. We doen er echt moeite voor om voor alle leden een interessant FHF-programma te bieden, iedereen kan hierin zijn eigen keuzes maken afhankelijk van interesse en portemonnee.”

Naast gezelligheid, het enorme scheepsarchief en de activiteiten biedt de FHF haar leden ook technische kennis en een netwerk van maritieme dienstverleners. Binnen de FHF is een technische commissie opgericht die zich bijvoorbeeld buigt over vragen met betrekking tot het verduurzamen van klassieke schepen. “We zijn hierover steeds ook in gesprek met de twee Feadship werven, zij hebben kennis van de laatste ontwikkelingen en die koppelen wij aan onze kennis over onze boten. We maken ons er hard voor verduurzaming betaalbaar en bereikbaar te maken voor iedereen. Daarnaast hebben we verschillende partners kunnen koppelen aan FHF die onze leden tegen gunstige voorwaarden diensten kunnen leveren, bijvoorbeeld verzekeringen, onderhoud en refit of jachttransport.” De FHF zit boordevol energie om te groeien en nog meer te kunnen betekenen voor haar leden.